بیمه نامه حمل و نقل بین المللی کالا ( بیمه باربری )

بیمه نامه حمل و نقل بین المللی کالا ( بیمه باربری ) : در تجارت جهانی ( تجارت خارجی ) خریداران , فروشندگان , حمل کنندگان و اعتبار دهندگان همگی سعی می نمایند در فعالیت های خود ریسک را به حداقل کاهش دهند.

از این جهت همگی کوشش می کنند که پوشش بیمه ای لازم را در معاملات خود ملحوظ دارند .

بدون شک چنانچه این اطمینان نسبت به جبران خسارت احتمالی وجود نداشت , مبادلات بین المللی بدین سهولت انجام نمی گرفت .

تعریف بیمه

بیمه عقدی است که به موجب آن یک طرف تعهد می کند در ازا دریافت وجهی از طرف دیگر و در صورت وقوع حادثه ای که منجر به خسارت دیدن کالای مورد نظر شور , خسارات وارده بر کالا را جبران نموده یا وجه معینی را به او بپردازند .

‌بیمه‌گر : شرکت ‌بیمه‌ای‌ است که مشخصات آن در این ‌‌بیمه نامه نوشته شده است و در ازای دریافت ‌حق ‌بیمه، متعهد به جبران خسارت‌های احتمالی طبق شرایط مندرج در ‌‌بیمه‌نامه‌ می‌باشد.

‌بیمه‌گذار : ‌بیمه‌گذار شخص حقیقی یا حقوقی مذکور در این ‌بیمه‌نامه است که که بیمه را خریداری نموده و متعهد پرداخت حق بیمه آن‌ می‌باشد.

ذی‌نفع : شخصی است که بنا به درخواست ‌‌بیمه‌گذار نام وی در این ‌‌بیمه‌نامه درج گردیده است و تمام یا بخشی از خسارت به وی پرداخت می‌شود.

حق ‌بیمه : مبلغی است که در ‌‌بیمه‌نامه مشخص شده و ‌بیمه‌گذار موظف است آن را هنگام صدور ‌‌بیمه‌نامه یا به ترتیبی که در ‌‌بیمه‌نامه مشخص می‌شود، به ‌‌بیمه‌گر پرداخت نماید.

موضوع بیمه : موضوع بیمه اموال مندرج در جدول مشخصات این ‌بیمه‌نامه‌ می‌باشد. موسسات اعتباری و بانک ها براساس تعهد بیمه گر می توانند با اطمینان بیشتری تسهیلات مالی را در اختیار وارد کنندگان و یا صادر کنندگان قرار دهند و تعهدات متقابلی را در مقابل بازرگانان به عهده گیرند .

مدت اعتبار ‌بیمه ‌نامه : مدت این ‌بیمه‌نامه بر اساس شرایط کلوز پیوست‌ می‌باشد، اما در مورد حمل غیر دریایی یا ترکیبی، یکی از شرایط زیر جایگزین کلوزهای C ،B ،A‌ می‌گردد:

• در مورد حمل هوایی ۳۰ روز پس از رسیدن هواپیمای حامل کالا به فرودگاه کشور مقصد
• در مورد حمل زمینی ۶۰ روز پس از ورود کالا به مرز زمینی کشور مقصد

مدت‌های ذکر شده، با درخواست ‌بیمه‌گذار و موافقت ‌بیمه‌گر و پرداخت حق بیمه اضافی قابل تمدید‌ می‌باشد.

فرانشیز : بخشی از هر خسارت است که به عهده ‌‌بیمه‌گذار است و میزان آن در ‌‌بیمه‌نامه مشخص ‌می‌گردد.

بیمه باربری و حمل و نقل کالا

بیمه ‌بیمه باربری و حمل و نقل کالا ( زمینی، دریایی و هوایی ) ‌بیمه‌ای‌ است‌ که‌ به موجب‌ آن‌ ‌بیمه‌گر در مقابل‌ دریافت حق‌ بیـمه‌ ‌از ‌بیمه‌گذار، متعهد‌ می‌شود درصورتی که در جریان‌ حمل‌ کالا از نقطه ‌ای‌ ( مبداء حمل‌ کالا ) به‌ نقطه دیگر ( مقصد حمل‌ کالا )، در اثر وقوع‌ خطرهای‌ موضوع‌ بیمه‌، کالا تلف‌ شده‌ و یا دچار خسارت شود و یا ‌بیمه‌گذار هزینه هایی در رابطه‌ با این‌ خطرات ‌متحمل‌ شود، تمام خسارت‌های وارد را جبران‌ نماید. علاوه‌ برآن‌ در بعضی‌ موارد زیان‌ وارده‌ به ‌اشخاص‌ ثالث‌ نیز از طریق‌ این‌ بیمه‌ جبران‌‌ می‌شود.

به عبارت دیگر بیمه نامه حمل ، تضمینی است که خطرات ناشی از حمل را تقبل کرده و خسارت وارده به کالا را تا حد پوشش بیمه جبران می نماید

بیمه حمل و نقل وارداتی 

بیمه نامه های باربری وارداتی قریب ۹۰% از حجم و پرتفوی کل بیمه های باربری را شامل می شوند. این‌ بیمه‌نامه‌ خط‌راتی‌ که‌ کالا های‌ خریداری‌ شده ‌توسط‌ شرکت ها و بازرگانان ‌ایرانی‌ از کشورهای‌ مختلف‌ جهان‌ را تهدید می‌ کند مورد حمایت قرارمی‌ دهد که‌ این‌ پوشش ‌از کشور مبداء ” کشوری‌ که‌ کالا از آن‌ خریداری‌ شده‌ ” تا مقصد ” انبار بیمه‌ گذار” می باشد.

این‌ بیمه‌نامه ‌یکی ‌از اسناد مورد نیاز جهت‌ گشایش‌ اعتبار در بانک هاست‌ و هدف ‌از آن‌ حفظ‌ منافع‌ تجار و واردکنندگان‌ و در نهایت‌ حفظ‌ منافع‌ ملی‌ می باشد.

بیمه حمل و نقل صادراتی

باتوجه‌ به‌ اهمیت‌ موضـوع‌ صادرات‌ غیرنفتی‌ درکشور و ارزشی‌ که‌ دولت‌ ایران‌ برای‌ تشویق‌ صادرکنندگان‌ قائل است‌ این‌ بیمه‌نامه‌ جهت‌ حمایت‌ از صادرکنندگان‌ و درنهایت‌ حفظ‌ منافع‌ ملی‌ به‌ صادرکنندگان‌ ارائه‌ می شود که‌ به موجـب‌ آن‌ کالا ی‌ صادر شده‌ از کشور ما تا کشور مقصد ” کشوری‌ که‌ کالا به‌ آن‌ صادر می‌ شود ” تحت‌ پوشش‌ قرارمی‌ گیرد. 

بیمه نامه های صادراتی همانند بیمه نامه های وارداتی می باشد لذا فرم پیشنهاد اولیه و فرم بیمه نامه صادراتی دقیقا همانند فرم بیمه نامه های وارداتی است و کلیه موارد اشاره شده در مبحث بیمه های وارداتی برای بیمه های صادراتی نیز صادق می باشد . فقط در بیمه های باربری صادراتی مبداء حمل یکی از شهرهای ایران و مقصد یکی از کشورهای خارجی است.

بیمه حمل و نقل دریایی کالا شامل

• بیمه نامه از بین رفتن تمامی کالا
• خسارت همگانی یا جنرال اوریج
• خسارت مستقیم

بیمه حمل و نقل زمینی

صاحبان کالا ، برای حفظ و در امان ماندن سرمایه های خود، باید آن ها را در زمان حمل و جابجایی در خشکی تحت پوشش بیمه باربری قرار دهند که بیمه حمل و نقل زمینی نامیده می شود. این بیمه نامه مکمل بیمه نامه حمل و نقل دریایی است که معمولا همان پوشش های خطری متعدد را شامل می شود.

بیمه حمل و نقل هوایی

با توجه به پیشرفت سریع صنایع هواپیماسازی و به خصوص هوانوردی تجاری ، تلاش های گسترده ایی جهت بهبود و اصلاح بیمه نامه ها برای تامین پوشش لازم جهت انواع گوناگون ریسک های مورد نیاز در بازار به عمل آمده است. در همین راستا گروه بیمه هوایی انگلیس BIAG بیمه نامه جامعی برای پوشش بیمه بدنه، مسئولیت حقوقی در قبال اشخاص ثالث و مسافران به بازار ارائه نموده است.

بیمه نامه های صادره توسط موسسات بیمه از دو قسمت تشکیل یافته که عبارتند از

1. مشخصات
2. شرایط عمومی

اانواع بیمه نامه حمل و نقل بین المللی کالا بر اساس پوشش

۱) ‌بیمه‌ نامه از بین‌ رفتن‌ تمامی‌ كالا (Total Loss)

بیمه Total Loss عملاً در دنیا منسوخ شده و کاربرد چندانی ندارد و اساساً به بیمه تشریفاتی یا بیمه گمرگی شهرت یافته است. براساس‌ شرایط این‌ بیمه ‌نامه‌ ، ‌بیمه‌گر زمانی‌ اقدام‌ به‌ جبران‌ خسارت‌ بیمه‌گذار می‌كند كه‌ تمامی‌ كالا و محموله‌ در جریان‌ حمل‌ و به‌ علت‌ یكی‌ از خطرات‌ دریا ، از بین‌ رفته‌ است.

به ‌همین‌ دلیل‌ اگر بخش‌ عمده‌ كالا از بین‌ رفته‌ و صرفاً اندكی‌ از آن‌ باقی‌ بماند، ‌بیمه‌گر تعهدی‌ در جبران‌ خسارت‌ كالا نخواهد داشت. بر اساس‌ مصوبات‌ هیئت‌ وزیران‌ ، كالا ی‌ صادراتی‌ باید تحت‌ پوشش‌ ‌بیمه‌ای‌ قرارگیرد و چون‌ عرف‌ بر این ‌است‌ كه‌ خریدار پوشش‌ ‌بیمه‌ای‌ مورد نیاز خود را كه‌ متناسب‌ با كالاست‌ نزد ‌بیمه‌گر كشور خود تهیه‌ كند این‌ نوع‌ پوشش‌ ‌بیمه‌ای‌ صرفاً به ‌صورت‌ تشریفاتی‌ و جهت‌ ترخیص‌ كالا ( ترخیص کالا از گمرک ) برای‌ عملیات‌ صادرات‌ مورد استفاده‌ قرار می‌گرفت‌.

مشخصات

در قسمت مشخصات بیمه نامه ، اطلاعات خاصی شامل نام بیمه گزار ، کالا ی بیمه شده ، تاریخ انعقاد قرارداد ، نوع وسیله نقلیه ، مبدا و مقصد حمل ، مبلغ کالا ی مورد بیمه و حق بیمه ، مقدار کالا ی مورد بیمه و حق بیمه ، مقدار کالا ی مورد بیمه و شرایط خاص مورد توافق درج می گردد .

در ماده ۳۰ قانون بیمه ایران آمده است که موضوعات زیر باید به طور صریح در بیمه نامه قید شود

• تاریخ انعقاد قرارداد
• اسم بیمه گر و بیمه گزار
• موضوع بیمه
• حادثه یا خطری که به مناسبت آن قرارداد بیمه منعقد شده است
• زمان ابتدا و انتهای بیمه
• حق بیمه
• میزان تعهد بیمه گر در صورت وقوع حادثه

شرایط عمومی انواع بیمه نامه های حمل و نقل بین المللی کالا ( بیمه باربری )

شرایط عمومی به شرایطی اطلاق می شود که بیمه نامه ها کاربرد یکسان و عام داشته و معمولا به صورت چاپی در ظهر بیمه نامه ها درج شده است . در سال ۱۳۴۷ سندیکای بیمه گران ایران با اقتباس از بیمه نامه های انگلیسی و رعایت قانون بیمه ایران شرایط مورد استفاده بیمه را در ایران استفاده از آن را توسط موسسات بیمه کشور بلا مانع اعلام نمود.

امروزه در ظهر بیمه نامه های صادر شده در ایران آن شرایط فوق , با توجه به توسعه روز افزون تجارت خارجی و استفاده از بیمه های دریایی و شناخت خطرات در کالا های مختلف , شرایط سه گانه دیگری جهت تامین کالا ها بر حسب نوع و درجه خسارت پذیری آن ها به بازارهای بیمه ای جهان ارائه شده که در اصطلاح به آن شرایط سه گانه یا ( CLAUSE ) می گویند .

این شرایط سه گانه امروز پیکر اصلی بیمه نامه های دریایی را تشکیل می دهد که عبارتند از

1. ALLRISK
2. WA
3. FPA

که صاحبان کالا بر حسب نوع کالا و وضعیت آن , نسبت به انتخاب یکی از این شرایط جهت پوشش کالا ی خود اقدام می نمایند .

انواع شرایط بیمه حمل کالا

۱- شرط استثنا خسارت خاص ( جزئی ) ( FREE FROM PARTICULAR AVERAGE ( FPA

بر اساس این شرط بیمه، در صورتی می توان از شرکت بیمه ادعای خسارت نمود که واحد کاملی از کالا مثلا یک بسته به طور کامل خسارت دیده باشد و در صورتی که از کالا خسارت دیده باشد بیمه گر هیچ گونه تعهدی نسبت به پرداخت نخواهند داشت .

به عنوان مثال اگر واحدی از یک کالا دچار آبدیدگی شده باشد یا چنگال جرثقیل به آن آسیب جزئی زده باشد خسارت تحت این شرط قابل پرداخت نیست.

با توجه به نوع پوششی که شرط FPA به کالا می دهد و در آن خسارت جزئی پرداخت نمی شود، حق بیمه در این شرط نسبت به دو مورد دیگر ارزانتر بوده و در حال حاضر معادل ۳ در هزار مبلغ بیمه می باشد.

این نوع پوشش و بیمه به طور معمول برای کالاهائی مناسب است که احتمال خسارت دیدن آن ها جزئی است مانند تیر آهن , ورق آهن و امثال آن.

۲- شرط خسارت خاص ( With Particular Average )

بر اساس این شرط هنگامی می توان از بیمه گر ادعای خسارت نمود که مقدار خسارت بدون در نظر گرفتن کمیت و کیفیت بسته ها به در صد ( فرانشیز ) * لازم رسیده باشد.

این درصد در منورد کالاها ی مختلف گاهی تفاوت دارد که در بیمه نامه ذکر می شود . در مورد کالاها ی عمومی معمولا درصد آن معادل ۳ درصد ارزش کالا می باشد.

بنابراین ذینفع با در دست داشتن این گونه بیمه نامه هنگامی می توان ادعای خسارت نماید که مقدار خسارت بیش از سه درصد ارزش کالا باشد. با توجه به آنچه گفته شد مشاهده می شود که وسعت پوشش بر اساس شرط WA برای بیمه گذار بیشتر بوده و به همین جهت به علت بیشتر بودن تعهدات بیمه گر , حق بیمه آن بیشتر از حق بیمه در شرط FBA می باشد.

در حال حاضر این حق بیمه معمولا حدود ۵/۱ درصد ارزش بیمه می باشد.

۳- شرط تمام خطر ( AGAINST ALL RISKS )

در این شرط بیمه , بیمه گر در مقابل کلیه خسارات به استثنای آنچه در بیمه صراحتا مستثنی شده است مسئول می باشد و تعهد تامین صد در صد خسارت را بدون در نظر گرفتن فرانشیز به عهده دارد.

با توجه به این که در شرط بیمه خسارت جزئی نیز قابل پرداخت است , لذا حق بیمه آن نسبت به دو مورد فوق بیشتر می باشد. از خطرات عمده ای که این شرط بیمه آن را پوشش نمی دهد می توان خطر جنگ , شورش و اعتصابات را نام برد .

اکنون با توجه به آنچه در بخش مشخصات گفته شد به طور خلاصه موضوعات مندرج در بیمه نامه تعریف می شود.

تعریف موضوعات مندرج در بیمه نامه

۱- مشخصات بیمه گذار

در بیمه نامه های باربری , بیمه گذار شخص حقیقی یا حقوقی است که حق بیمه را پرداخت نموده و نام و مشخصات او باید به وضوح در بیمه نامه درج گردد .

بیمه نامه های باربری مانند اکثر اسناد تجاری سندی است قابل انتقال که بدون توجه به اینکه چه کسی حق بیمه را پرداخت نموده خسارت وارده به مالک کالا در زمان مطالبه خسارت قابل پرداخت می باشد.

۲- ذینفع بیمه

به طورکلی می توان گفت که در بیمه نامه , شخصی که مالکیت کالا به او انتقال یافته ذینفع بیمه می باشد و می تواند از مزایای بیمه کالا در صورت وقوع خسارت استفاده نماید .

به عبارت دیگر ذینفع در صورتی می تواند ادعا ی خسارت از بیمه گر بنماید که اسناد بیمه و اسناد حمل حاکی از انتقال مالکیت کالا به او می باشد .

۳- کالای موضوع بیمه

مشخصات کالایی که موضوع بیمه می باشد به طور دقیق و کامل باید در بیمه نامه قید شود تا بیمه گر میزان دقیق حق بیمه کالا ی موضوع بیمه را تعیین نموده , مقدار یا تعداد کالای تحت پوشش بیمه را مشخص نماید .

۴- مبلغ بیمه

مبلغ بیمه معمولا قیمت کالا به اضافه هزینه حمل و سایر هزینه های جنبی می باشد .

۵- حق بیمه

حق بیمه بر اساس نوع پوشش بیمه به درصد یا در هزار ارزش مورد بیمه مشخص می گردد.

درحال حاضر بر اساس تعرفه تعیین شده توسطی شورای عالی بیمه شرط ( کلوز ) FPA معادل ۳ در هزار مبلغ بیمه و حق بیمه شرط W.A با توجه به نوع کالا متفاوت بوده و معمولا در حدود ۵/۱ درصدمی باشد .

حق بیمه شرط ( کلوز ) تمام خطر ALLRISK معادل ۱۲۰ در صد نرخ WA می باشد. البته بایستی توجه نمود که نوع بسته بندی کالا و همچنین حمل در کانتینر که میزان ریسک صدمه دیدن کالا را کاهش می دهد باعث می شود که تخفیفاتی به حق بیمه مربوطه تعلق گیرد .

۶- وسیله حمل

وسیله نقلیه در حمل سالم کالا به مقصد بسیار حائز اهمیت است . امروزه با توجه به حمل کالا توسط کشتی های غول پیکر اقیانوس پیما , خطرات ناشی از حمل کالا از طریق دریا به مراتب کاهش پیدا نموده است .

لیکن بیمه گر جهت اطمینان بیشتر مایل است کالا ی مورد بیمه توسط کشتی های طبقه بندی شده حمل گردد که قابلیت دریانوردی آنان به تائید مقامات ذی صلاح بین المللی رسیده باشد .

ضمنا چنانچه حمل به صورت مرکب باشد یعنی بخشی از سفر توسط کشتی و بخشی از آن توسط کامیون یا قطار باشد , بیمه موظف است در هنگام عقد قرارداد بیمه , آن را در بیمه نامه قید نماید .

۷- بسته بندی

نحوه بسته بندی کالا نقش بسیار مهمی در حفاظت کالا ها ی قابل بسته بند ی شدن دارد و باعث کاهش و یا پیشگیری از گسترش خسارت های احتمالی می گردد.

به همین جهت بیمه گر درشرایط عمومی ظهر بیمه نامه به صورت چاپی قید می نماید که عدم بسته مناسب , کالا را از تعهد و پوشش بیمه ای او خارج کرده و در صورت وقوع خسارات ناشی از بسته بندی غیر کافی و یا نامناسب , از پرداخت خسارت خودداری خواهد نمود .

همچنین عامل حمل و نقل نیز از ضرر و زیان و رفع مسئولیت از خود , در صورت عدم بسته بندی صحیح کالا , این موارد را در بارنامه منعکس می نمایند .

مدارک لازم جهت دریافت خسارت از شرکت بیمه

1. اصل بارنامه
2. فاکتور اصلی کالا ی خریداری شده
3. صورت عدل بندییا بسته بندی کالا
4. گواهی کسر تخلیه از بنگاه باربری
5. صورت مجلس سازمان بنادر و کشتیرانی و گمرک (در مورد آب افتادگی کالا گواهی کاپیتان کشتی ضروری می باشد )
6. صورت مجلس کارشناسی شرکت بیمه
7. فتوکپی پروانه سبز گمرکی
8. فتوکپی اعلامیه فروش ارز

اصطلاحات تخصصی بیمه باربری و حمل و نقل

زیان همگانی:  یکی از اصول قانون دریانوردی است که بر پایه آن همه طرف‌‌های دخیل در یک سفر دریایی، در هرگونه خسارتی که با قربانی کردن داوطلبانه بخشی از کشتی یا کالاهای آن به منظور نجات از موارد اضطراری صورت گرفته، به تناسب سهیم‌ هستند.

بیمه اتکایی (Reinsurance): قرارداد واگذاری که به موجب آن شرکت بیمه بخشی از تعهدات ‌بیمه‌ای‌ مازاد بر ظرفیت مالی و فنی خود را، مجدداً نزد شرکت یا شرکت‌‌های بیمه دیگر ( شرکت‌های بیمه اتکایی ) بیمه می‌نمایند.

بارنامه : بارنامه اوراق بهاداری است که ا ز طرف مؤسسه بیمه باربری و حمل و نقل صادر و مشخصات کالا، نام و آدرس گیرنده و فرستنده کالا، میزان کرایه حمل، مشخصات، تعداد و وزن کالا در آن قید‌ می‌گردد. بارنامه به منزله قرارداد حمل، رسید دریافت كالا و سند مالكیت آن است.

Total Loss: فقط تلف شدن کامل مورد بیمه در یک مرحله بر اثر آتش سوزی، غرق شدن ، سقوط هواپیما را در بر‌ می‌گیرد. این ‌بیمه‌نامه فقط تا رسیدن به مبادی ورودی کشور مقصد اعتبار دارد.

• واقعی: یعنی وقتی کالا مثلاً در حادثه ‌آتش‌سوزی یا غرق شدن کلاً از بین برود.
• فرضی: وقتی است که هزینه تعمیر و یا بازسازی کالا آن قدر باشد که از ارزش واقعی آن بیشتر شود. در این صورت ‌بیمه‌گر ترجیح می‌دهد غرامت آن را بپردازد.

ارزش مورد بیمه : در صورتی که بین ‌بیمه‌گذار و ‌بیمه‌گر توافق خاصی صورت نپذیرفته باشد، ارزش مورد بیمه شامل مجموع قیمت خرید کالا، هزینه حمل و عدم النفع‌ می‌باشد.

عدم نفع : میزان عدم نفع این ‌بیمه‌نامه معادل ۱۰% مجموع قیمت خرید کالا و هزینه حمل آن‌ می‌باشد، مگر آنکه صریحاً توافق دیگری شده باشد.

پارتشیپمنت چیست؟

یعنی حمل به دفعات ؛ به این معنی که کالا ی مورد بیمه طی چند مرحله از مبدا ء به مقصد مندرج در ‌بیمه‌نامه حمل گردد.

ترانشیپمنت (Transshipment) چیست؟

انتقال کالا از یک وسیله نقلیه به وسیله نقلیه دیگر ترانشیپمنت است. این نوع نقل و انتقال بیشتر در حمل و نقل ترکیبی رایج است که در آن از وسایل نقلیه مختلف از جمله کشتی، هواپیما، قطار، کامیون، تریلر و سایر وسایل برای ارسال کالا به مقصد استفاده‌ می‌شود. جریان انتقال غالباً با تخلیه و بارگیری مجدد همراه بوده و به دو شکل انتقال مستقیم و انتقال غیر مستقیم‌ می‌باشد.

اف او بی (FOB) چیست؟

یا تحویل روی عرشه ، کلمه ‌ای برای توصیف یک فرآیند خاص از حمل و نقل کالاست و به معنی قیمت تا لحظه تحویل روی کشتی

است. بنابر قوانین بین‌المللی در شرایط فوب، فروشنده وظیفه دارد تمامی هزینه‌‌های کالا را تا محل حمل اصلی متقبل شود و تمامی هزینه‌‌های بعد از این مرحله اعم از کرایه حمل، بیمه، تعرفه‌های وارداتی و غیره را خریدار متقبل می‌شود.